Sinüsler, yüz ve kafatası kemiklerinin iç kısımlarında yer alan ve solunum yolu epiteliyle kaplı hava dolu boşluklardır. Bu yapıların temel görevleri soluduğumuz havayı ısıtmak, nemlendirmek, havadaki yabancı partikülleri tutmak, mukus üretmek ve enfeksiyonlara karşı bariyer oluşturmaktır. Sinüslerin iç tabakasının iltihaplanması durumuna ise “sinüzit” denir. Sinüzitte sinüslerin ağızları ödem nedeniyle tıkanabilir ve bu durum genellikle bakteriyel ya da viral enfeksiyonlardan kaynaklanır.
Sinüzit Tipleri
Sinüzit dört farklı kategoriye ayrılır:
- Akut Rinosinüzit: Aniden başlayan ve genellikle 4 hafta içinde iyileşen sinüzit.
- Subakut Rinosinüzit: 4 ila 12 hafta sürebilen ancak tamamen düzelebilen sinüzit.
- Rekürren Akut Rinosinüzit: Bir yıl içinde dört ya da daha fazla kez tekrarlayan ve her biri en az bir hafta süren akut sinüzit atakları.
- Kronik Rinosinüzit: 12 haftadan uzun süreyle devam eden belirti ve bulgularla karakterize sinüzit.
Sinüzit Nedenleri
Sinüzitin ortaya çıkmasına hem kişisel hem de çevresel faktörler neden olabilir. Akut sinüzitin en yaygın sebebi viral enfeksiyonlardır. Soğuk algınlığı yaşayan bireylerin yaklaşık %90’ında sinüzite benzer belirtiler görülür.
Alerjik yapıya sahip kişilerde sinüzit daha sık görülür. Hava kirliliği, sigara dumanı, hayvan tüyleri ve toz gibi etmenler bu kişilerde sinüzit atağlarını tetikleyebilir. Ayrıca geniz eti, burun kırıklıkları, kistik fibrozis, zayıf bağışıklık sistemi, burun polipleri ve diş enfeksiyonları da sinüzit sebepleri arasındadır.
Akut Sinüzit
Akut sinüzit, burun tıkanıklığı, yüzde dolgunluk hissi ve baş ağrısı gibi belirtilerle seyreder. Genellikle üst solunum yolu enfeksiyonları sonrasında gelişir. En yaygın viral etkenler rhinovirüs, adenovirüs ve influenza virüsü iken bakteriyel akut sinüzit daha nadirdir ve genellikle streptococcus pneumoniae, haemophilus influenzae gibi bakterilerden kaynaklanır.
Akut Sinüzit Belirtileri:
- Burun tıkanıklığı ve koyu burun akıntısı
- Yüzde baskı hissi
- Baş ağrısı ve geniz akıntısı
- Boğaz ağrısı, öksürük ve halsizlik
- Koku ve tat duyusunda azalma
Kronik Sinüzit
Sinüzit belirtilerinin 12 haftadan uzun süre devam etmesi halinde kronik sinüzitten bahsedilir. Kronik sinüzit, alerji, toz ve sigara dumanı gibi çevresel faktörlerin yanı sıra yapısal sorunlardan da kaynaklanabilir. Astım, saman nezlesi ve reflü gibi rahatsızlıklar da bu duruma yatkınlık yaratabilir.
Kronik Sinüzit Belirtileri:
- Burun tıkanıklığı ve sıkça geniz akıntısı
- Sarı-yeşil renkli burun akıntısı
- Yüzde dolgunluk ve basınç hissi
- Baş ağrısı, diş ve çene ağrısı
- Tat ve koku almada azalma
- Aşırı yorgunluk
Sinüzit Tanısı Nasıl Konulur?
Akut sinüzit tanısı, genellikle hastanın klinik belirtileri üzerinden konur. Belirtilerin viral mi yoksa bakteriyel mi olduğunu ayırmak tedavi planını belirlemek için kritiktir. Tanıda kısaca şu kriterlere bakılır:
- Majör Kriterler: Burun tıkanıklığı, koyu burun akıntısı, yüzde baskı hissi, tat ve koku kaybı, ateş.
- Minör Kriterler: Baş ağrısı, kulak ağrısı, diş ağrısı, halsizlik.
Tedavi Yöntemleri
Sinüzit tedavisinde temel amaç belirtileri hafifletmek ve sinüslerin temizlenmesini sağlamaktır. Tedavi, hastalığın akut ya da kronik olmasına bağlı olarak değişir:
- Akut Sinüzit: Burun spreyleri, sıvı alımını artırma, ortamı nemlendirme ve gerekiyorsa antibiyotik kullanımı.
- Kronik Sinüzit: Uzun süreli burun içi steroid uygulamaları, antihistaminikler ve gerekli durumlarda cerrahi müdahale.
Sinüzite Karşı Alınabilecek Önlemler:
- Sigara dumanından ve hava kirliliğinden uzak durun.
- Bol su tüketin ve ortamı nemli tutun.
- Alerjik durumları kontrol altına almak için doktorunuzun önerdiği ilaçları kullanın.
Sinüzit, tedavi edilmediği takdirde yaşam kalitesini ciddi anlamda düşürebilir. Belirtileriniz uzun süre devam ediyorsa bir kulak burun boğaz uzmanına başvur
